Volksvertegenwoordigers komen op voor de belangen van hun gemeenschap. Ze vullen hun rol op hun eigen manier in en doen hun best voor zaken die ze belangrijk vinden. Omdat niet alles kan binnen de beperkte tijd die zij hebben, is het nodig om te focussen.
Ook bij complexe opgaven zoals de energietransitie. Dat kan vanuit verschillende invalshoeken.
Na een voorlichting over de RES (Regionale Energiestrategie) en de rol van volksvertegenwoordigers raakte ik in gesprek met een raadslid. Haar visie was glashelder. ‘Alles mooi en wel, zei ze, maar ik ben gekozen om op te komen voor de belangen van de inwoners van mijn gemeente. Het staat niet alleen in de wet, ik voel het ook echt zo. Voor de belangen van het dorp naast ons of de stad verderop zijn weer andere volksvertegenwoordigers. Ik begrijp best dat grote problemen in groter verband moeten worden opgelost. Maar de belangen van mijn gemeente, mijn kiezers staan voorop. Best een kluif met zoveel meningen, maar daar ben ik voor.’
Zij vertelde verder: ‘Samenwerking? Wie kan tegen samenwerking zijn? De energietransitie is belangrijk en knap ingewikkeld, dat kun je ook niet alleen. Maar samenwerken moet wel concreet wat opleveren. Ik heb niet eens genoeg tijd om mij in alles te verdiepen en mij overal mee te bemoeien. Dus ligt mijn focus op de lokale zaken die direct wat opleveren, waar mensen mij op aanspreken. Initiatieven voor zonnepanelen op daken zijn bijvoorbeeld helemaal goed, zeker die op gemeentelijke gebouwen, scholen en grote bedrijven. Daarmee maak je meters. We hebben in de raad recent een motie met die strekking aangenomen. Het college gaat ermee aan de slag. Uitstekend ook als er een energiecollectief komt dat een vergunning aanvraagt om iets te realiseren. Als ze kunnen aantonen dat er draagvlak is voor de plannen, prima. Maar om telkens met al die andere volksvertegenwoordigers te ‘dimdammen’ over ieders belang, ieders argument en vooral waarom iets nooit aan hun kant kan en alleen bij ons, dank je wel. Dat geeft mij geen energie. Laat bestuurders regionaal samenwerken, ik hoor het wel als ik iets moet besluiten.’
Ik heb respect voor dit betoog. Herkenbaar, duidelijk over nagedacht en keuzes gemaakt. Toch kun je er ook anders naar kijken. Ik gaf in dit geval de volgende overwegingen mee.
De energietransitie is complex, dat is duidelijk. Focussen op een deeltje (geografisch, bijvoorbeeld een dorp of gemeente, of thematisch, bijvoorbeeld zonnepanelen of verduurzamen van gebouwen) maakt het behapbaar en hanteerbaar. Je kunt kleine, zichtbare stapjes zetten. Dat is heel wat. Door het kleiner te maken, wordt het echter niet kleiner, je doet alleen alsof het overige niet bestaat. Dat kan leiden tot het over het hoofd zien van bedreigingen, of missen van kansen. Lokale focus is goed en verstandig, maar niet genoeg.
De belangen van jouw gemeenschap als volksvertegenwoordiger zijn leidend. Je weet wat er leeft, kent de context en de achtergronden, kent de mensen. Je staat met je poten in de klei. Punt is dat je lokale problemen niet altijd lokaal kunt oplossen. Misschien ligt de oplossing juist buiten de eigen grenzen. Misschien ligt het energiecluster of de warmtebron waar je inwoners of bedrijven op willen aansluiten of over willen meepraten, in een gemeente. Dan moet je over de grens kijken en handelen.
Samenwerking met te veel partijen, te veel belangen en te veel invalshoeken lijkt soms tot niets te leiden. Je moet er moeite voor doen, geduld hebben en je krijgt niet 100% je zin. Maar het is waar wat ze zeggen: alleen ga je sneller, samen kom je verder! Omdat iedereen iets toevoegt aan de oplossing die voor iedereen is. Het begint met investeren in tijd en energie, dan pas, vaak een hele tijd later, komt het resultaat. Een beetje de taken verdelen helpt, zodat niet iedereen de hele tijd alles hoeft te doen. Wat doen volksvertegenwoordigers: kun je onderling ook taken verdelen of in een gezamenlijke commissie met medeoverheden efficiënter samenwerken? Wat doen bestuurders of ambtenaren? Hoe en wanneer informeer je elkaar, hoeveel ruimte is er? Zo kun je met behoud van ieders rol een heel eind komen. Je wilt niet dat de raad op het laatste moment voor een voldongen feit staat en ook niet dat de bestuurder na een langdurig proces alsnog met lege handen staat.
Dat is het interessante van de RES. De focus is lokaal, maar tegelijkertijd regionaal. De oplossingen en kennis vind je lokaal, maar niet zelden en soms tegelijkertijd ook bovenlokaal. En samenwerking, hoe ingewikkeld en tijdrovend ook, brengt iedereen uiteindelijk een stuk verder. Welke invalshoek je als volksvertegenwoordiger ook kiest, zou ik zeggen, zorg dat je goed betrokken en aangehaakt bent bij je buurgemeenten en regio. Er gebeurt veel in korte tijd en daar wil, óók vanuit het belang van je eigen inwoners, bij zijn. Dat maakt het waard om ook eens een andere invalshoek uit te proberen.
