Pascale Georgopoulou, de griffier van de gemeente Amstelveen, stelt zich met publicaties zoals De Glazen Gemeente op als een ambassadeur voor Open Overheid. We keken met Pascale in de glazen bol: welke beelden heeft zij van het gebruik van raadsinformatie in de toekomst? En wat is de stand van zaken van de pilot Open Raadsinformatie waar Amstelveen aan deelneemt?
Als we jou een toverstaf zouden geven, wat zou je daarmee toveren?
Orde in de chaos van informatie. Als ik naar mijzelf kijk bijvoorbeeld: van de scholen van mijn drie kinderen moet ik in diverse digitale systemen inloggen voor nieuwsbrieven, mededelingen, cijferlijsten, absentieoverzichten, enzovoort. En dan heb ik het nog niet eens over Twitter en Facebook van de scholen voor de leuke dingen. Ik heb zowat een personal assistent nodig om alleen al dit stukje privé-informatie te managen. Als het gaat om gemeentelijke informatie, dan is dat minstens zoveel en net zo chaotisch. In mijn glazen bol zie ik dat de hoeveelheid informatie toeneemt, de tijd om deze te verwerken afneemt en de behoefte aan bruikbare informatie groeit. Elke inwoner een personal assistent? Een beetje orde zou in elk geval helpen!
“Het structureren, filteren en wegen van informatie is aan de gebruiker.”
Wat is er dan nodig om orde te scheppen in deze overvloed aan informatie?
Als griffier heb ik een ingebakken behoefte aan orde! Met mijn toverstaf zou ik informatie structureren naar thema, filteren naar relevantie en wegen naar belang ten behoeve van diegenen die ik ondersteun, de raad en hen die zij vertegenwoordigen, de inwoners van de gemeente. Het gaat om: wat doe je met al die informatie? Met andere woorden: is de informatie bruikbaar? Ik heb altijd gedacht dat dit met een goede tool zou lukken. En als de tool er niet is, dan ontwikkelt iemand die vast wel. Ik kom er steeds meer achter dat iets anders nodig is. Het belang dat iedereen aan informatie hecht en wat hij of zij ermee doet bepaalt iedereen zelf, zeker als het om politieke fracties gaat. Het structureren, filteren en wegen van informatie is namelijk aan de gebruiker. De griffie kan suggesties en middelen aanreiken, zorgen dat er een basisvoorziening is en vooral op zoek gaan naar oplossingen die nog niet zijn verzonnen. Voor de tegenwoordige informatie-overload hebben wij nog geen goede aanpak.
Weten wij eigenlijk wat de toekomst brengt op het gebied van informatie?
In je eigen context weet je welke knelpunten je ervaart, maar kun je de oplossingen niet goed formuleren. We leven in een wereld van ‘nietjes en snelle paarden’. Toen ik raadslid was (1994-1998) kreeg ik de raadsstukken nog op papier, de bode schoof deze door de brievenbus. Vaak was de stapel zo dik dat het nietje eruit schoot en alle papieren door elkaar op de deurmat lagen. Had iemand het mij gevraagd dan had ik een goed, stevig nietje of een ringband gewenst. Ik had nooit om een app voor digitaal vergaderen kunnen vragen. Het zou niet bij mij opkomen, het zat niet in mijn denkframe. Zoals Henry Ford zei: als ik de klant had gevraagd wat hij wilde, dan had hij gezegd: een sneller paard. Dat betekent dat ik als griffier moet kijken wat mijn raadsleden nodig hebben, hier en nu, maar ook proberen verder in de toekomst te kijken naar wat er kan komen op het gebied van raadsinformatie. Ik heb heel wat ‘af-ge-pilot’ de laatste jaren! Elke keer een stapje verder. Wij hebben recent meegedaan aan de pilot Open Raadsinformatie, om te ontdekken of dit de toekomst is.
“Als griffiers zitten wij op een knooppunt van informatie, tussen gemeente, raad en inwoners; daar moeten wij iets mee.”
Wat is er uit de pilot Open Raadsinformatie gekomen?
Raadsinformatie is weliswaar openbaar, maar de toegankelijkheid laat te wensen over. Zoektermen, bestandsformats, zelfs voor insiders is het een hele zoektocht, terwijl wij ons best doen voor meer transparantie en openbaarheid. Zou het mogelijk zijn om informatie zo aan te bieden dat ze uniform is en geschikt voor hergebruik? Ik laat het hele technische gedoe achterwege over bestandsformats, apps, API’s en metadatering. Waar het mij om gaat is of raadsleden, inwoners, journalisten, analisten iets met de informatie kunnen. De Tweede Kamer doet het, waarom wij als gemeenten niet? De pilot is getrokken door VNG, BZK en de Open State Foundation. Amstelveen en vier andere gemeenten deden eraan mee. Informatie, zoals notulen, agenda’s en besluiten zijn nu vrijgegeven als Open Data. Het is een klein beginnetje. Voor het eerst is raadsinformatie beschikbaar voor hergebruik. Ontwikkelaars kunnen nu met deze open raadsinformatie aan de slag. De pilot heeft ook tot aanbevelingen om open raadsinformatie te verbeteren en op te schalen naar andere gemeenten. De inzichten en aanbevelingen zijn voor de VNG aanleiding om met het project verder te gaan in het kader van de Digitale Agenda 2020. Het staat tevens in het Actieplan Open Overheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Wat hoopte je dat er uit de pilot Open Raadsinformatie zou komen?
Ik had geen duidelijk beeld. Ik hoopte vooral dat wij er veel van zouden leren. Bij techniek denk je vaak: dat moet toch kunnen. Maar ja, iemand moet het dus doen! Data open stellen is de basis, vervolgens moet iemand er iets mee doen. Ik ben heel benieuwd welke nieuwe structuren en nieuwe toepassingen mensen gaan vinden voor die berg open raadsinformatie.
“Welke andere partijen stemden het vaakst mee met mijn voorstel? En klopt het stemgedrag met de verkiezingsbeloften?”
Hoe kijk je aan tegen het risico dat iedereen dan selectief gaat shoppen in die data?
Dat kan nu ook. Denk daarbij aan vervalsing, plagiaat, identiteitsfraude et cetera. Er zijn vele risico’s zowel bij papieren als bij digitale informatie. Risico’s zijn er om te onderkennen en te managen. Om eerlijk te zijn heb ik er vertrouwen in dat tegenover een iemand die kwaad wil, er minstens tien mensen staan die goed willen.
Welke beelden heb jij van de toekomstige raadsinformatie?
Als wij aan de ‘voorkant’ informatie via Open Data beschikbaar stellen zou het mogelijk zijn dat bijvoorbeeld het stemgedrag per lid in de raad zichtbaar is, als iemand dat relevant vindt. Deze informatie staat nu ‘verstopt’ in de notulen, maar kan eruit worden gefilterd en in één mooi overzicht samengebracht. Voor politieke partijen is dat interessant om te zien: welke andere partijen stemden het vaakst mee met mijn voorstel? Maar ook voor inwoners is dit interessant, want dan is makkelijker controleerbaar of het stemgedrag klopt met de verkiezingsbeloften. Als dat gaat lukken dan heeft mijn toverstaf gewerkt: een heldere structuur, duidelijke filters en iedereen kan zelf besluiten wat met de informatie te doen.
Welke andere mogelijkheden zie je voor toekomstige raadsinformatie?
Naast Open Raadsinformatie lijkt het mij gaaf om een nieuwe vorm van raadsvoorstellen te bedenken. Het zijn nu nog digitaal gemaakte a4-tjes. Wat zou er gebeuren als dat mini-websites zouden worden? Dat je daar kunt klikken naar dieperliggende lagen, op linkjes, filmpjes, chats enzovoort, misschien chronologisch gestructureerd, misschien thematisch, vul maar in. Lijkt mij nuttig voor raadsleden en inwoners.
Denk je dat inwoners behoefte hebben aan dergelijke informatie?
Democratie op straat en in de raad valt of staat met de beschikbaarheid van relevante informatie. Waar moet je anders je mening of oordeel op baseren? Maar inwoners willen vooral worden gehoord door raadsleden. Wij moeten heel kritisch kijken op welke manier dat kan. Al dat structureren, filteren en wegen van informatie, waar ik het net over had, daar trekt de samenleving zich namelijk niets van aan. Ik denk dat de raad veel beter kan aansluiten bij wat er al in de samenleving is, aan communities. Dus niet als gemeente een community maken en daar dan mensen heenlokken, maar andersom: aansluiten bij communities die er al zijn rond scholen, culturele instellingen, enzovoort. Daar het gesprek aangaan.
“Raadsinformatie is weliswaar openbaar, maar de toegankelijkheid laat te wensen over.”
Heb je nog een hartenkreet?
Als griffiers zitten wij op een knooppunt van informatie, tussen gemeente, raad en inwoners; daar moeten wij iets mee. Wij worden steeds meer informatiemanager. Informatie- en ICT-vaardigheden zijn tegenwoordig onmisbaar voor griffiers. Hoe eng en complex het ook lijkt, wij moeten in het belang van onze raad techniek en inhoud verbinden.
