Elke dag zou ik ergens wel een bijeenkomst, workshop of congres over decentralisaties kunnen bezoeken. In het afgelopen half jaar heb ik er twee bezocht, tijdens twee anderen heb ik zelf workshops begeleid en binnenkort mag ik er weer een voorzitten. Ik ontvang (los van alle spam) drie wekelijkse nieuwsbrieven, volg tientallen twitteraars over het onderwerp en op LinkedIn vind ik ook het nodige. Vierhonderd zoveel gemeenten die allemaal aan de transitie moeten. Voor al dat voorbereiden, kwartier maken en kennis delen hebben gemeenten en aanverwante organisaties heel wat tijd en geld over. Moet ook wel. Het zal je maar gebeuren dat iedereen op tijd klaar is en jij niet.
Het gemiddelde raadslid zal het onderwerp vooral ingewikkeld vinden en onoverzichtelijk. Iets met bos en bomen. Het gaat om veel geld, grote onzekerheid, ingrijpende keuzes en het raakt kwetsbare mensen, zoveel is duidelijk. Dat voelt het gemiddelde raadslid in het diepst van zijn hart. In combinatie met de overkill aan informatie wordt het onderwerp zwaar, haast niet te tillen zo zwaar, de ‘moed zakt je in de schoenen’-zwaar.
Wat nu als wij doen alsof decentralisaties ‘gewoon’ zijn, één van de onderwerpen op de agenda van de gemeenteraad? Een beetje omdenken geïnspireerd door de handreiking ‘Goede raad voor een sterke raad’ van het Verwey-Jonker Instituut. Daar staan tien tips in voor gemeenteraden. Dat de gemeenteraad de agenda moet bepalen, volksvertegenwoordiger moet zijn en een visie moet vaststellen. Dat de doelen en doelgroepen concreet moeten zijn. En dat de financiële kaders en de planning- en controlecyclus moeten deugen. De gemeenteraad moet bepalen wat lokaal en wat regionaal kan worden gerealiseerd. Tot slot, omdat de handreiking specifiek gaat over de transitie jeugdhulp, staan er tips in over de toegang en de kwaliteit van de zorg. Het zijn degelijke en waardevolle tips, maar hoe specifiek zijn ze? Het zijn eigenlijk tips voor een sterke raad. Van toepassing op elk beleidsterrein.
Ik hoor u denken: de decentralisaties zijn heel anders, wij weten niet hoeveel geld er komt en of dat genoeg is. Maar heeft een groot infrastructureel project niet ook grote (financiële) onzekerheden, die overigens te ondervangen zijn met goed risicomanagement. Decentralisaties gaan over kwetsbare mensen, hoor ik u denken. Maar gaat al het beleid, van kinderopvang tot sport en van ouderenzorg tot openbaar vervoer, niet over mensen, ook kwetsbare, en heeft het geen impact op hun dagelijks leven? En bij incidenten, nu wordt de gemeente verantwoordelijk! Maar staat de pers niet nu al op de stoep van het gemeentehuis of de gemeente erover gaat of niet.
Stel dus dat wij nu gewoon zeggen: decentralisaties zijn voor de gemeenteraad business as usual, luisteren, afwegen en keuzes maken. Dan is alles even complex en ingrijpend als voorheen, maar tenminste niet zo lood- en loodzwaar.
