Vergaderen om te debatteren en te besluiten kost tijd. Het maakt niet uit of dat veel tijd is of weinig. De vraag is of de boodschap duidelijk, overtuigend en aansprekend is. Komt deze over? Raadsleden zouden zich meer de spiegel moeten laten voorhouden en meer om feedback moeten vragen. Online verslaglegging, intussen gemeengoed in gemeenteland, kan daarbij helpen.
Het is nattevingerwerk, maar jullie corrigeren mij maar. We hebben in Nederland 355 gemeenten en 8261 raadsleden. Elke raad vergadert minstens één keer per maand, soms vaker, in het zomerreces niet, laten we zeggen dat er gemiddeld tien raadsvergaderingen per jaar zijn. Dat is exclusief allerhande voorbereidende commissievergaderingen, rondetafelgesprekken en beeldvormende sessies, waar driedubbel, zo niet vierdubbel zoveel tijd in omgaat. Echt besluitvormend dus tien keer per jaar. Die vergaderingen starten in de meeste gemeenten om acht uur en eindigen rond middernacht, hoewel er ook middagstartende of nachtbrakende raden zijn, maar toch niet elke maand. Vooral voor het zomerreces en voor de kerst is er een piek te zien in het aantal vergaderuren. Vergaderingen duren gemiddeld, laten we zeggen, vier uur. Tien keer per jaar vier uur vergaderen in 355 gemeenten, ruim 14.000 besluitvormende uur per jaar. Van die 14.000 uren zal ook het college aan het woord zijn om vragen te beantwoorden of te reageren. Laten we zeggen een kwart van de totale tijd. De rest is spreektijd van raadsleden. Misschien zijn er raadsleden die compacter spreker en korter van stof zijn en anderen die veel woorden nodig hebben. Misschien zijn er regionale verschillen, verschillen in leeftijd, geslacht, opleidingsniveau of afkomst, ik zou het niet weten. Maar gemiddeld is het dus een uur en tien minuten per jaar per raadslid alleen al in raadsvergaderingen. Het gemiddelde aantal woorden per minuut is 130, twee woorden per seconde.
Ik ga de vraag niet stellen of dat veel is of weinig of genoeg. Waar ik zo reuze benieuwd naar ben is wat raadsleden er zelf van vinden, zijn ze tevreden met de tijd die ze nemen, de tijd die ze nodig hebben, de tijd die ze krijgen?
Elke raad voert vroeg of laat en waarschijnlijk meermaals de discussie over spreektijden. Die popt altijd op na te lange vergaderingen en te breedsprakige raadsleden. Na een spreekwoordelijke druppel staat het onderwerp op de agenda. Onder het mom van efficiëntie, een gezond raadsleven, respect voor elkaars tijd en die van de kijkers op de tribune of thuis en/of kwalitatief hoogwaardig debat passeren alle voor- en tegenargumenten de revue. Dit gaat geheid gepaard met de nodige emotie en gedoe. Het gaat immers niet om minuten, maar om inbreng, ruimte, vrijheid van meningsuiting en politiek-bestuurlijke evenwichtskunst. In het gunstigste geval besluit de raad dat er moet worden getraind en geoefend in debatvaardigheden en spreken in het openbaar en dat het beter kan. Maar vaker blijft het gesprek over politieke effectiviteit en communicatie uit. Jammer, hè?
Vroeger had je ellelange notulen die geen mens ooit las. Misschien met uitzondering van de raadsleden die de passage met de eigen inbreng bekeken. Maar met de digitale zegeningen van deze tijd zijn vergaderingen live en on demand te volgen. Gratis leermateriaal! Je kunt moeiteloos de cijfers op een rij zetten: wie was aan het woord, hoe lang, interrupties. Misschien valt daar al iets op. Statistieken bijhouden over langere periode zijn helemaal boeiend. Raadsleden kunnen afspreken een of twee vergaderingen opnieuw te bekijken en verbeterpunten (voor zichzelf en collega’s) te noteren. Dat kan mooie gesprekken opleveren. En er zou een random kijkerspanel kunnen komen dat feedback geeft op de vergadering. Er zijn meer mensen die de raad vanaf thuis volgen, dan er ooit in de raadzaal aanwezig kunnen zijn. Dat biedt kansen. Het panel kan letten op aspecten zoals inhoud, opbouw en overtuigingskracht en scoren, ranking the raad! Elk raadslid zou toch willen weten of zijn/haar verhaal duidelijk is? Overtuigend? Aansprekend? Om ervan te leren om het beter te doen.
