Digitale raadsvergaderingen en dus afstand zijn prima voor nu; iedere gemeente heeft het intussen wel geregeld, was de teneur in een artikel dat ik laatst las, maar: het moet niet te lang duren. Gaan we vóór het zomerreces terug naar normaal? Hebben jullie dat ook, dat je terug wilt naar hoe het was?
Klaar met het verdriet, de ontreddering en de ontregeling door deze epidemie. Volgende bladzijde. Maar hoe ziet dat eruit, het nieuwe ‘normaal’? Ik pakte het boek Anders Vasthouden van Wouter Hart er weer eens bij. Dat gaat over de vraag waarom we eigenlijk dingen doen in bijvoorbeeld gemeentelijke organisaties. Goede vraag! Is het vanuit gewoonte en omdat het op een bepaalde manier voorgeschreven is en moet?
Vergaderen in van die zaaltjes
Dat vergaderen in van die zaaltjes bijvoorbeeld, met alle regeltjes en democratische folklore. Of doen we dingen omdat ze echt iets toevoegen aan ons werk, onze visie, aan onze overtuigingen? Omdat ze helpen en ons verder brengen. Aan de hand van negen ‘sleutels’ onthult Hart mechanismen, die kennelijk maken dat we niet onbevangen kunnen kijken naar wat nodig is. Gevolg is dat we worden afgeleid door systemen, protocollen, reglementen en conventies: we worden passief en volgend.
We verliezen het zicht op wat we wel kunnen, op waar we wel invloed op hebben en staren ons blind op wat we niet kunnen doen. Dat geldt voor alle sectoren in de samenleving. Het begint bij de vraag die we ons allemaal soms – misschien vooral in deze tijden – stellen: ‘Huh? Waar slaat dit op? Waarom doen we dit? Is dit wat we willen?’
Essentie van het werk
Dat is het moment waarop we voelen dat er ergens iets niet klopt, en dat het leven en het werk anders moeten. Met die vraag en dat besef begint de zoektocht. Bij de eerste sleutel – de andere sleutels gaan verder in op context en oplossingen – gaat het om de bedoeling. Wat ervaren we als de bedoeling van het werk, de essentie? Dus niet wat onze taak is of functie, dat zijn slechts verschijningsvormen. Maar waar dragen we aan bij, aan welk hoger (maatschappelijk) doel?
De schrijver verheldert dit met het voorbeeld van de stadsreiniging. Wat de reiniging doet is de stad schoonmaken en wat ze wil bereiken is een schone stad. Misschien zelfs wel, hoe mooi zou dat zijn, een gelukkige stad. Als we blijven hangen in de taak, dan hebben we het in dit geval over afval ophalen, vegen en graffiti wegspuiten. Kijken we naar het grotere plaatje, dan is stadsreiniging partner en expert in het opzetten van samenwerking, opruimacties en afvalpreventie.
Soms raken we verstrikt
Ik vul zelf het voorbeeld in van de gemeenteraad. Wat de raad doet, is besluiten nemen en wat hij wil bereiken is een leefbare stad. Of een veilige, een gezonde of een bruisende stad. Soms kunnen mensen verstrikt raken in procedures en regels, maar de bedoeling is heel anders. Die komt van binnen. Hart noemt dat ‘eerstverantwoordelijke’ zijn in het doen wat nodig is.
Met andere woorden: aan zet om dingen voor mekaar te krijgen. ‘Werken vanuit de bedoeling’ klinkt als zweverig managementjargon, dat begrijp ik, maar het is eigenlijk best concreet: doen versus bereiken, zou je ook kunnen zeggen.
Wij zijn aan zet
Ergens hoop ik dat de ervaringen van de afgelopen weken louterend zullen zijn. Dat we beseffen dat er meer mogelijk is, dat andere dingen belangrijk zijn. Gaan we terug naar ‘normaal’ of terug naar de essentie? Wij zijn hoe dan ook aan zet.
