Met de komst van de griffie kregen gemeenteraden ruim 20 jaar geleden hun eigen ondersteuning. Sindsdien heeft de discussie over wie, hoeveel en hoe vaak niet tot een eenduidige uitkomst geleid. Pascale Georgopoulou ziet dat dit principieel uit de hand kan lopen óf pragmatisch kan worden opgelost.
Mag de griffie zelf raadsvoorstellen schrijven en in procedure brengen?
Moet de griffie de besluiten van raadsvergaderingen bekendmaken?
Moet de griffie verordeningen publiceren na de raadsvergadering?
Antwoord: ja, ja, nee.
Maar daar kun je ook anders over denken. De griffier en de griffie zijn in eerste instantie de ondersteuners van de raad, zoals de gemeentesecretaris en de ambtelijke organisatie dat zijn voor het college van B&W. Betekent dat dat de griffier nooit iets doet voor het college? Dat klopt. En de ambtelijke organisatie nooit iets voor de raad? Dat gebeurt in de praktijk wel.
Wettelijk aanknopingspunt
Er zijn weinig formele aanknopingspunten om hier duidelijkheid over te krijgen. Wel staat er in de Gemeentewet dat het college de bevoegdheid heeft de beslissingen van de raad voor te bereiden. Daar zou je de conclusie aan kunnen verbinden dat raadsvoorstellen door de ambtelijke organisatie worden voorbereid en na besluitvorming door het college aan de raad worden voorgelegd.
Dat sluit niet uit dat ook de griffie, via het Presidium en de burgemeester als voorzitter van de raad, raadsvoorstellen kan voorbereiden en voorleggen. Over zaken die de gemeenteraad direct aangaan. Denk daarbij aan het instellen van een vertrouwenscommissie, rekenkameronderzoek en het reglement van orde. Het is onduidelijk hoe het vervolgens zit met de afhandeling van raadsbesluitvorming. Je zou verwachten dat de griffie dat doet, maar waar ligt de grens?
De weerbarstige praktijk
Recent kreeg ik een vraag over het bindend adviesrecht van de raad bij zogenoemde bopa’s, de buitenplanse omgevingsplanactiviteiten. Dat zijn ruimtelijke plannen of activiteiten die niet passen binnen het Omgevingsplan en waarvan de raad vooraf heeft bepaald er een advies over te willen afgeven. De vraag was: wie schrijft dat advies? Gewoon, zou ik zeggen, de ambtelijke organisatie en dan via het college naar de raad. Maar dat betekent dat B&W via de raad aan zichzelf adviseert om een besluit te nemen. Maar is dat anders dan nu dan? Het college geeft zichzelf via de raad de hele tijd klussen om op te pakken.
Pingpongen
Het is pingpongen tussen bestuursorganen, bevoegdheden en praktische uitvoerbaarheid. De griffie zou best de raadsvoorstellen bij bopa’s kunnen maken, als daar een gespecialiseerde raadsadviseur of planjurist voor beschikbaar zou zijn. Maar dan weet ik nog wel een paar specialisaties die onmisbaar zijn op een griffie. Communicatie, juridisch, financieel, ICT, om te beginnen. Dan zou je een parallelle ambtelijke organisatie krijgen met een aanzienlijke omvang om deze taken te kunnen volbrengen. Impliciet zit hier de vraag dan achter of de ambtelijke organisatie voor het college of ook voor de raad werkt.
Schuttersputjes
Eerder schreef ik een blog over ambtelijke bijstand. Daarin stond ik stil bij het wettelijk recht van de raad om gebruik te maken van de expertise van de ambtelijke organisatie. Betere voorbereiding door de raad leidt tot betere besluitvorming. De raad heeft meer ‘rechten’, het budgetrecht, het vragenrecht (in combi met de actieve informatieplicht van het college) en het recht van onderzoek. Dat kan de griffie in het algemeen wel behappen.
Permanent
Lastiger wordt het uiteraard als het niet gaat om een incidentele vraag om ondersteuning, maar een permanente. Vaak gaat het dan om ondersteuning bij communicatie of informatievoorziening. En de cirkel is rond, want dan gaat het over wie, hoeveel en hoe vaak, over tijdsbeslag en budget, over bevoegdheden en autonomie. En voor je het weet gaat het over hele principiële kwesties als de kwaliteit van democratie en wat democratie waard is.
Pragmatisch
Ik ben erg voor principiële discussies over democratie, die kunnen we niet genoeg voeren binnen en buiten de politieke arena. En tegelijkertijd ben ik voor pragmatische oplossingen. Breng de kwestie in ‘de driehoek’ (het overleg van burgemeester, gemeentesecretaris en griffier) en beslis daar gezamenlijk hoe je verder gaat. Zorg er in elk geval voor dat ambtenaren en griffiemedewerkers niet in de schuttersputjes kruipen om elkaar vanaf daar te beschieten. Zo zonde van ieders energie en tijd.
